ಅ. 19: ಮೈಸೂರಿನ ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆಯ ಪ್ರೇಕ್ಷಣೀಯ ಸ್ಥಳಗತಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿರುವ ಚಾಮುಂಡಿ ಬೆಟ್ಟದ ಅರ್ಧದಾರಿಯಲ್ಲೇ ನಂದಿಯ ವಿಗ್ರಹವಿದೆ. ಇದು ಶಿವನ ವಾಹನ. ಈ ಪ್ರತಿಮೆಯು 7.6 ಮೀ ಉದ್ದ ಮತ್ತು 4.9 ಮೀ ಎತ್ತರವಿದೆ. ಇದನ್ನು ಒಂದೇ ಕಪ್ಪು ಗ್ರಾನೈಟ್ ಬಂಡೆಯಿಂದ ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ. ಈ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ದೋಡಾ ದೇವರಾಜ ಒಡೆಯಾರ್ ಅವರು ನಿಯೋಜಿಸಿದರು. ಇಲ್ಲಿನ ನಂದಿಯ ಮೂರ್ತಿಯು ಕುಳಿತಿರುವ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿದ್ದು ಎಡ ಮುಂಗೈಯನ್ನು ಮೇಲಕ್ಕೆ ಮಡಚಿ ಎದ್ದೇಳಲಿರುವ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿರುವಂತಿದೆ.

ನಂದಿಯ ಶಿಲ್ಪ

ಇದು ಮೈಸೂರು ಮಹಾರಾಜರು ನೀಡುವ ವಿಸ್ತರಣೆಗಳಿಂದಾಗಿ ಅದರ ಪ್ರಸ್ತುತ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. ಪ್ರಾಣಿ ಬಲಿಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು 18ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ದೇವಾಲಯದ 1000 ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳನ್ನು 1659 ರಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ದೇವರಾಜ ಒಡೆಯರ್ ನಿರ್ಮಿಸಿದರು. ಅವರ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಶಿವನ ವಾಹನ ನಂದಿಯ ಬೃಹತ್ ಶಿಲ್ಪವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಭಾರತದ ನಂದಿಯ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪ್ರತಿಮೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ನಂದಿಯ ಕುತ್ತಿಗೆಗೆ, ನೀವು ಆಕರ್ಷಕವಾಗಿರುವ ಪೆಂಡೆಂಟ್ ಘಂಟೆಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು.

1000 ಮೆಟ್ಟಿಲು

ಬೆಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ 2 ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ನೀವು ಕಾಣಬಹುದು, ಇದನ್ನು ಲಕ್ಷ್ಮಿ ನಾರಾಯಣ ಸ್ವಾಮಿ ಮತ್ತು ಮಹಾಬಲೇಶ್ವರಕ್ಕೆ ಸಮರ್ಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಶ್ರೀ ಮಹಾಬಲೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಬೆಟ್ಟದ ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆಯ ದೇವಾಲಯವೆಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ದೇವಾಲಯದ 1000 ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳನ್ನು ಹತ್ತುವ ಮೂಲಕ ಭಕ್ತರು ತಮ್ಮ ಹಿಂದಿನ ಪಾಪಗಳನ್ನು ಹೋಗಲಾಡಿಸಬಹುದು ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆ ಭಕ್ತರದ್ದು.

ಚಾಮುಂಡಿ ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲಿರುವ ಚಾಮುಂಡೇಶ್ವರಿ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಹೋಗಿರುವವರು ಮಹಾಬಲೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು ನೋಡಿರುವಿರಿ. ಆದರೆ ಕೆಲವರು ಅಷ್ಟೊಂದು ಸರಿಯಾಗಿ ಗಮನಿಸಿರಲಿಕ್ಕಿಲ್ಲ. ಚಾಮಂಡಿ ಬೆಟ್ಟಗಳ ಮೇಲಿರುವ ಮಹಾಬಲೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲಿರುವ ಹಳೆಯ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ. ಚಾಮಂಡೇಶ್ವರಿ ದೇವಾಲಯವು ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕೂ ಮೊದಲು ಮಹಾಬಲೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಬಹಳ ಮುಖ್ಯವಾಗಿತ್ತು.

ಶಿವನಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿತ ದೇವಾಲಯ

ಮೈಸೂರಿನ ರಾಜರು ಚಾಮುಂಡಿ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಲು ಆರಂಭಿಸಿದ ನಂತರ ಮಹಾಬಲೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಅದರ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಿತು ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹಿಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿಈ ದೇವಸ್ಥಾನದಿಂದಾಗಿ ಬೆಟ್ಟವನ್ನು ಮಹಾಬಾದ್ರಿ ಅಥವಾ ಮಹಾಬಲದ ತೀರ್ಥ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಮೈಸೂರು ರೈಲ್ವೆ ನಿಲ್ದಾಣದಿಂದ 13.5 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿ, ಮಹಾಬಲೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ ಚಾಮುಂಡಿ ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ಚಾಮುಂಡೇಶ್ವರಿ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಹಿಂದೆ ಇದೆ. ಈ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಶಿವನಿಗೆ ಅರ್ಪಿತವಾಗಿದೆ.

ಪುರಾತನ ದೇವಾಲಯ

ಚಾಮುಂಡಿ ಬೆಟ್ಟಗಳ ಹೆಸರು ಇತ್ತೀಚಿನ ಮೂಲವಾಗಿದೆ. ಈ ಮಹಾಬಲೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಚಾಮುಂಡೇಶ್ವರಿ ದೇವಸ್ಥಾನದ ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ನೆಲೆಸಿದೆ ಮತ್ತು ಕಡಿಮೆ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಭಕ್ತರನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತದೆ. ಗಂಗರ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಅವಧಿಯಲ್ಲೂ ಈ ದೇವಸ್ಥಾನ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿತ್ತು ಎನ್ನುವುದನ್ನು ದಾಖಲೆಗಳು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಹೊಯ್ಸಳ ರಾಜ ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನ ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದನು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುವ ಈ ಅತ್ಯಂತ ಪುರಾತನ ದೇವಾಲಯ 950 ಹಳೆಯದು ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆ ನಂತರ ಹೊಯ್ಸಳರು ಅರ್ಧ ಮಂಟಪ ಮತ್ತು ನವ ರಂಗವನ್ನು ಸೇರಿಸಿದ್ದಾರೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ.

17ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಮಂಟಪ

ಹೊಯ್ಸಳರ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿರುವ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಸ್ತಂಭಗಳನ್ನೂ ಈ ದೇವಾಲಯ ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವು ಚೋಳರ ಶೈಲಿಯನ್ನೂ ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಮುಂಭಾಗದ ಮಂಟಪವನ್ನು 17 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಪ್ರಾಚೀನ ದೇವಾಲಯವು ಮೂರು ರಾಜವಂಶಜರು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಭೇಟಿ ನೀಡುವ ಸ್ಥಳವಾಗಿತ್ತು.

ಪ್ರತಿಮೆಗಳು

ದೇವಾಲಯದೊಳಗೆ ಸಪ್ತ ಮಾತ್ರಿಕೇಯರು, ನಟರಾಜ, ಪಾರ್ವತಿ ಮತ್ತು ಭೈರವರ ಆಕರ್ಷಕ ಚಿತ್ರಗಳು ಇವೆ. ಇವು ಹೊಯ್ಸಳರು ಬಳಸುವ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿವೆ. ವಿಷ್ಣುವಿನ ಚಿತ್ರವು ಗಂಗರ ಕಾಲದ್ದಾಗಿದೆ. ಹಿಂದಿನ ಮೂರ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಬ್ರಹ್ಮ, ದಕ್ಷಿಣ ಮೂರ್ತಿ ಮತ್ತು ಮಹಿಶಮರ್ಧಿನಿ ಮೂರ್ತಿಗಳು, ನಂತರದ ಪ್ರತಿಮೆಯು ಗಂಗಾ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿದೆ. ದೇವಾಲಯದ ಹಿಂಭಾಗದಲ್ಲಿ, ಹಿಂಭಾಗದ ಕಾರಿಡಾರ್ನಲ್ಲಿ, ಇಂದ್ರ ಮತ್ತು ಭಿಕ್ಷಾಟಣ ಶಿವಗಳಂತಹ ದೇವರುಗಳ ಕೆಲವು ಚಿತ್ರಗಳು ಇವೆ.